[Centurion]

Otorotasyon nedir? Nasıl yapılır?

Bu yazıda otorotasyonun sadece görsel açıdan güzel bir hareket olmasının dışında yararlarından ve nasıl yapıldığından kısaca bahsedeceğim.

Eğer helikopterinizi uçururken motor stop ederse ne yaparsınız?

Neyseki direk yere çakılma ihtimali düşüktür. Otorotasyon sayesinde tecrübeli bir pilot helikopterini emniyetli bir şekilde yere indirebilir.

Otorotasyon basit olarak, helikopteri motor gücü olmaksızın pallerde toplanmış olan dönüş enerjisi yardımıyla bir miktar kaldırma kuvveti sağlayarak yumuşak bir iniş gerçekleştirme olarak tanımlanabilir.

Otorotasyon esnasında pilot rotordaki pitch oranını ustaca idare eder ve helikopterin alçalışından doğan hız sayesinde iniş için gerekli kafa turunu korumaya çalışır. Tam iniş esnasında uygun miktarda pozitif pitch açısı kullanarak helikopterin alçalışını durdurur ve emniyetli bir şekilde indirir.

Otorotasyon için helinin alçalışı ile elde edilen hava akımı sayesinde uygun pitch açısı ile pallerin yeteri kadar dönüşe sahip olmasını temin etmek çok önemlidir. Rüzgarda dönen pervaneler gibi düşünebiliriz bunu.

Otorotasyon Mantığı

Otorotasyonun mantığı basittir. Prensip olarak otorotasyon, potansiyel enerjiyi (helikopterin yüksekliğini) kinetik enerjiye (rotor dönüş hızı) çevirmektir.

Otorotasyon esnasında rotora bir miktar negatif pitch vererek hız elde edilir (kinetik enerji) ve alçalırken bu dönüş hızı inişe dek devam ettirilmeye çalışılır.

Helikopter iyice alçaldığında çabucak negatif pitch açısı pozitif açısına çevirilir. Bu sayede pallerde depolanan kinetik enerji, yumuşak bir iniş için yeterli olacak miktarda kaldırma kuvveti sağlar.

Başarılı bir otorotasyonun anahtarı negatif açıdan pozitif açıya tam zamanında ve doğru oranda geçmektir.

Bu yastıklama hareketinin (negatif açıdan pozitif açıya geçiş) zamanlaması çok önemlidir ve çok iyi ayarlanmalıdır. Geç yaparsanız sert iniş olur erken yaparsanız kinetik enerjinizi erken kaybedersiniz ve ve tam yumuşak iniş etkisini yaratamazsınız hatta yine sert iniş yapabilirsiniz.

Kontrollü otorotasyon esnasında ileri doğru hıza sahip olmak size düzgün hava akışı sağlar ve bu hava akışı sayesinde rotor hızı daha kolay elde edilir, düşme hızı azalır.

Otorotasyon için ihtiyacınız olanlar (Helikopter özellikleri)

Pilotaj tecrübesi ve yeteneği dışında otorotasyon için iki şeye ihtiyacınız vardır.

Birincisi Cyclic Collective Pitch Mixing (CCPM) kullanan bir helikopter. Bu sebeple daha ucuz olan sabit pitch açılı modellerle otorotasyon yapamazsınız. Bu tip helilerde güç sorunu olursa paller çabucak durur ve heli direk olarak düşer. Aslında bu tip helilerin otorotasyon yapmasına da pek ihtiyaç olmaz.

Elektrikli helilerde genel olarak otorotasyon yapmaya pek fazla ihtiyaç olmaz. Çünkü bunlarda nitro veya benzinli heliler gibi motor durması pek olası değildir. Çok nadiren bu olay da gerçekleşebilir. (Burak’ın ESP’sinde olduğu gibi ) Piller yavaşça güç kaybederler bundan dolayı iniş için size gerekli zamanı ve gücü sağlarlar.

İhtiyacınız olan ikinci şey ise dişli sisteminizin ana rotorunuzun serbest bir şekilde dönmesine izin verecek şekilde tasarlanmış olmasıdır.

Bu one way bearing denilen tek yöne dönen rulman ile mümkün olur. Motor kitlense bile one way bearing rotorun dönüşüne ve dolayısıyla otorotasyona imkan tanır.

Bazı helikopterler tork tüplüdür yani kuyruk rotoru kayış yerine bir şaft vasıtasıyla döndürülür. Bu durumda otorotasyon esnasında kuyruk kontrolü yapabilirsiniz.

Bu tip kuyruk sisteminin kötü yanı ise kuyruğun da bir miktar enerji harcamasıdır ki ne kadar çok enerji depolamışsanız o kadar kolay otorotasyon yapabilirsiniz. Bazı modellerde bulunan otorotasyon dişlisi sayesinde kayışlı modeller de kuyruk kontrolüne sahip olabiliyor.

Şu ana kadar başınıza gelmemiş bile olsa bunu öğrenmenizde fayda var zira neyin ne zaman olacağı belli olmuyor. Her an ihtiyacınız olabilir…

Gerçek hayatta denemeden önce simülatör üzerinde otorotasyon çalışmanızı öneririm. Böylece uygun kontrolleri ve zamanlamanızı pekiştirebilirsiniz.

Kırımsız uçuşlar….
Arda

[Centurion]

Biraz önce sitede gezerken Srimok ile yaptığım ilk test uçuşunda başıma gelen olayın video kaydına rastladım bu konu ile tamamen alakalı olduğu ve otorotasyonun heliyi nasıl kırımdan kurtardığını çok net bir şekilde göstermesi bakımından buraya eklemek istedim.

Kısaca anlatacak olursam: Srimoklarda yakıt deposu girintili olduğu için depo içindeki hortum 3d uçuşlarda helikopter ters döndükçe bir tarafa takılıp kalabiliyor bu sebeple yakıt alamayıp motor stop ediyor. Kullanma kılavuzundaki uzunlukları kullansanız dahi sorun oluyor bu sebeple fuel magnet tarzı bir sistem kullanmak gerkiyor.

Benim başıma gelen de bu olaydı Srimok'un ilk test uçuşunda yakıt hortumu takılı kaldı ve motor hiç beklemediğim bir anda stop etti. Bu durumda panik yapmadan otorotasyon ile helikopteri indirdim.

Video 6 ay önceki bir videodur...

[VARLIK]

Yazı zaten cok güzel ama inişin mükemel olmuş. Soğuk kanlı olmanın avantajı dır bu. Tabi tecrube de cok büyük roll almakta

[Centurion]

VARLIK´isimli üyeden Alıntı

Yazı zaten cok güzel ama inişin mükemel olmuş. Soğuk kanlı olmanın avantajı dır bu. Tabi tecrube de cok büyük roll almakta

Sağol Önder umarım faydası olur yeni başlayanlara otorotasyonun önemini göstermek bakımından.

[VARLIK]

Cok önemli bir konu. Otorotasyon bilmeden olmaz.

[blackshark]

İlk otorotasyonumu havada buji çıkınca yapmıştım, kırmadım ama berbat bir deneyimdi.

[VARLIK]

Optimus´isimli üyeden Alıntı

İlk otorotasyonumu havada buji çıkınca yapmıştım, kırmadım ama berbat bir deneyimdi.

Bujinin nasıl cıkmasını becerdin cok merak ediyorum

[-HASAN-]

harikaydı arda abi

[blackshark]

VARLIK´isimli üyeden Alıntı

Bujinin nasıl cıkmasını becerdin cok merak ediyorum

Fazla sıkmazsan çıkabiliyor çok zor değil aslında.

[ilkeresmer]

bir örnekte benden motor basıncindan yakıt hortumu fırlıyor